Baş Ağrısı

Baş ve boyun üst bölgesinden kaynaklı ağrılar için kullanılan bir tanımdır baş ağrısı. Ağrı beyin ve kafatasında ağrı duyusu olmaması nedeni ile kafatası kemiği çevresindeki ince periosteum, kaslar, gözler, kulaklar, beyin zarları, beyin etrafındaki damarlardan kaynaklanan bir ağrı tipidir.

Toplumda en sık görülen şikâyetlerin başında gelir. Tüm baş ağrılarının yüzde 90’ını ise migren ve gerilim tipi baş ağrıları oluşturur.
Baş ağrıları primer ve sekonder olarak ikiye ayırabiliriz.

Primer baş ağrıları: Migren, gerilim tipi ve küme baş ağrılarıdır.

Sekonder baş ağrıları: Yüzde 10 oranında görülür. Nedeni belirli bir hastalığa bağlıdır. Beyin damar hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, beyin tümörleri, göz hastalıkları, sinüzit, menenjit gibi hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkan baş ağrılarıdır.

Primer Baş Ağrıları

Gerilim tipi baş ağrısı: En sık rastlanan başağrısı tipidir. Kadınlarda daha sık rastlanır. Dünyada 20 insanda 1' inde gerilim tipi baş ağrısı görülmektedir.
Migren: 2. en sık karşılaşılan primer baş ağrısı tipidir. Erişkinleri etkilediği gibi çocuklarda da gözlenebilir. Puberteden önce kızlarda ve erkeklerde eşit orandayken puberteden sonra kızlarda daha fazla görülür.
Küme baş ağrıları: Daha az rastladığımız bir baş ağrısı tipidir. Kadınlardan çok erkeklerde daha sık karşılaştığımız bir baş ağrısı tipidir. Bu tür ağrı tipleri hayatı tehdit edici olmasa da günlük yaşam konforunu bozmaktadırlar.

Sekonder Baş Ağrıları

Baş, boyundaki yapısal ya da enfeksiyona bağlı gelişen baş ağrısı tipleridir. Bu nedenlerden bazıları sinüzit, beyin kanaması, menenjit, beyin tümörü, kafa içi basınç artması, kafa travması, yüksek tansiyon, uyku apnesi sayılabilir. Sekonder baş ağrısı genelde aniden ortaya çıkar, istirahat ve ilaçlara cevap vermez, şiddeti zamanla artar. Genelde başın aynı tarafında ağrı duyulur. Baş ağrısı ile birlikte vücudun bir kısmında uyuşma, güç kaybı, görme bozukluğu şikayetleri de olabilir. Ağrının şiddeti zamanla artar.

Migren

Tüm baş ağrıları arasında, doktora en fazla başvuru nedeni olan hastalıktır. Toplumda kadınların yaklaşık % 20'sinin, erkeklerin ise % 8'inin migreni olduğu bilinmektedir. Atak sırasındaki olumsuz etkileri dışında da okul ve iş performansında düşme ve sosyal problemler gibi kronik etkileri vardır. Migren tanısı için özel bir laboratuvar testi veya radyolojik inceleme yoktur.

Migrenin karakteristik belirtileri

Genelde ağrı başın tek tarafındadır
Ağrı zonklayıcı özellikte, orta veya şiddetlidir
Tekrarlayıcıdır
Bulantı, kusma olur
Atak halinde krizler gelir
Ağrı 4 - 72 saat sürer
Ağrı başlangıcında görme bozuklukları olur (auralı tipinde)
Baş hareketleri ve fiziksel aktiviteyle ağrı artar
Işıktan ve sesten rahatsız olma
Aşırı duyarlılık-tepkisellik, depresif duygu durumu
Öfori, nadiren hiperaktive
Durgunluk/donukluk, konsantrasyon ve dikkatte azalma, düşüncede yavaşlama
Kelime bulma güçlüğü, konuşurken takılma
Artmış ışık-ses-koku duyarlılığı
Esneme, uyuma isteği
Ense sertliği
Halsizlik
Açlık, tatlı yeme isteği, iştah artışı veya iştahsızlık
Aşırı su içme, vücutta su tutulması, sık idrara çıkma
Karında şişlik hissi, kabızlık veya ishal hali

Migren Tipleri

İki gruba ayrılır. Auralı ve aurasız migren. Migrenlerin yalnızca yüzde 10’ u auralıdır. Aura, ön belirtili migrende rastlanan şikayetlerdir. Bu belirtilerin çoğu görmeyle ilgilidir. Hasta, parlak ışıklar, zig zag çizgiler gördüğünü ya da görmenin bulanıklaştığını, bir alanda veya bir bölgede görme kaybı olduğunu söyler. Ayrıca kolda, bacakta uyuşma, baş dönmesi, konuşmayla ilgili bozukluklar da görülebilir. 20–30 dakika sürer ve ardından ağrı başlar.

Migreni Tetikleyen Nedenler

Yükseklik değişiklikleri

Hava kirliliği, sigara dumanı

Parlak ışık veya titreyen ışık

Yüksek ve devamlı gürültü

Parfüm kokusu, kuvvetli diğer kokular ve kimyasal maddeler

Hava durumundaki değişiklikler (basınç, sıcaklık ve nem değişikliği, lodos)

Mevsimsel değişiklikler (sonbahar ve ilkbahar en kötü zamanlar)

Açlık, öğün atlama

Çok ya da az uyuma, uyku düzenindeki bozukluklar

Uçak yolculukları

Doğum kontrol hapları

Kadınlarda hormonal değişiklikler (adet dönemi)

Bazı yiyecek ve içecekler (çikolata, kabuklu kuruyemiş, kırmızı şarap vb)

Migren Tedavisi

Temel tedavi, koruyucu ve atak tedavisi olmak üzere ikiye ayrılır. Eğer hastanın ağrıları ayda bir iki kez görülüyorsa sadece atak sırasında tedavi önerilir.

Ağrı tedavisinde basit ağrı kesiciler, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, ergotaminli ilaçlar ve triptanlar kullanılır. Atak sırasındaki bulantı ve kusma için de anti emetik grubu ilaçlar verilir. Ağrı kesiciler atağın başında alınmalıdır.

Bir ay içinde atak sayısı üçü, dördü geçiyorsa atağı önlemeye yönelik ilaçları da kullanmak gerekir. Koruyucu tedavide ilaçlar her gün alınır.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Tedavisi

Gerilim tipi baş ağrısının ilaçla tedavisinde ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, antidepresif ilaçlar kullanılmaktadır.

Küme Tipi Baş ağrısı

Genç erkeklerde görülür. Çoğunlukla 20 yaş civarı başlar. Yılın belli döneminde ataklar halinde gelir. Mevsim geçişlerini tercih eden bu dönemler 15-45 gün kadar sürer. Bu dönemde genellikle hemen her gün 30 dakika kadar süren ataklar olur. Genelde her gün aynı saatlerde tekrarlayan 1 atak olurken 8 atağa kadar çıkabilir. Ataklar dönemi bitince uzun aylar sessizlik olur. Bulantı, kusma nadir görülür. Terleme olur. Mevsimsel oluşu, günün belli saatlerini seçmesi, kendi içinde bir ritminin olması ile migrenden ayrılabilir.

Küme Tipi Baş Ağrısı Belirtileri

• Dayanılmaz ağrı, genellikle göz çevresinde yoğunlaşır, ancak baş, yüz, boyun ve omuzlar gibi diğer alanlara da yayılabilir.

• Tek taraflı şiddetli ağrı,
• Huzursuzluk,
• Aşırı terleme,
• Etkilenen taraftaki gözde kızarıklık,
• Yüzünüzün etkilenen taraftaki burun deliğinde tıkanma ve akma,
• Terli, soluk bir yüz cildi,

• Yüzünüzün etkilenen taraftaki göz etrafında şişme,
• Göz bebeğinde büyüklük azalması,
• Göz kapağında sarkma.

Akut tedavi

• Oksijen

• Triptanlar

• Oktreotid

• Lokal anestezikler

• Dihidroergotamin

Önleyici tedaviler

• Kalsiyum kanal blokerleri

• Kortikosteroidler

• Lityum karbonat

• Sinir bloğu